Một trong những kiệt tác để đời của vị đạo diễn tài hoa Christopher Nolan, Inception mang đến cho người xem một thế giới đầy mê hoặc, bên trong những giấc mơ, với những nguyên tắc và luật lệ riêng.
Có nhiều người đánh giá Inception là một bộ phim hại não, thậm chí là hại não nhất mà họ từng xem. Theo mình thì phim khá phức tạp, nhưng gán cái mác hại não nhất thì hơi thái quá, chí ít là so với Memento – tác phẩm đã định hình nên phong cách chả giống ai của Nolan.
Phim lấy bối cảnh một thời điểm nào đó mà chả ai biết trong tương lai, nơi mà con người có thể thâm nhập vào giấc mơ của nhau bằng những trang thiết bị hiện đại.
Tuy nhiên công nghệ này không được đưa vào rộng rãi bởi chính phủ chưa công nhận và những người sử dụng nó đa phần là cho mục đích bất chính.
Cobb là một kẻ cắp giấc mơ có tài, nhờ khả năng của mình mà anh thường nhận được những nhiệm vụ khó trong việc đánh cắp thông tin. Con người này còn có một quá khứ mập mờ và dường như anh luôn cảm thấy đau khổ mỗi khi nghĩ về.
Cho đến một ngày, Cobb nhận được một nhiệm vụ cực kỳ xương xẩu : khiến cho người con trai của một ông chủ lớn, cũng chính là người thừa kế, phá nát di sản của bố anh ta để lại.
Nói một cách ngắn gọn, Cobb và những người bạn sẽ phải thay đổi suy nghĩ của chàng tỷ phú trẻ kia, bằng cách…chui vào giấc mơ của anh ta.
Nội dung phim
Ý tưởng
Điều mình thích nhất ở ý tưởng này là nếu đang ở trong mơ, người tạo ra giấc mơ đó có thể làm bất cứ điều gì mà họ muốn. Về điểm này thì chắc không chỉ mình mà tất thảy những ai có trí tưởng tượng bay xa cũng đều cảm thấy phấn khích khi nghĩ đến.
Cảnh tượng Ariadne lật ngược cả thành phố lại không chỉ là một trong những phân cảnh đáng nhớ nhất phim mà còn trở thành một biểu tượng của dòng phim giả tưởng.
Ý tưởng của phim độc đáo, chấm phá nhưng lại có một vài chỗ hơi thiếu tự nhiên so với các tác phẩm giả tưởng khác : một đám người cùng một đống đồ nghề tìm cách gây mê người khác để thâm nhập vào giấc mơ của họ.
Nếu hình thức đánh cắp thông tin này xuất hiện ngoài đời thực, nó sẽ tốn nhiều thời gian và không gian hơn bạn tưởng, chưa kể đến nguy cơ trắng tay trở về từ giấc mơ mà chả moi móc được cái gì là tương đối cao. Thậm chí việc “ngủ vĩnh viễn” là hoàn toàn có thể xảy ra.
Nếu bạn từng xem qua một vài bộ phim về đề tài giấc mơ, mình lấy một ví dụ điển hình là Total Recall, bạn sẽ thấy nền tảng ban đầu của bộ phim này cuốn hút hơn và hoàn toàn không bị gò bó, mức độ hại não cũng chả phải dạng vừa.
Nhất là khi giấc mơ trong Inception thậm chí có thể…share được. Tức là bạn hoàn toàn có thể để người khác bước vào giấc mơ của mình và tương tác như ngoài đời, ví dụ như bạn bè chẳng hạn.
Rõ ràng là nếu điều này có thật thì chắc hẳn người ta sẽ sử dụng nó cho mục đích…giải trí hơn là để khai thác thông tin, hốt bạc đó.
Tuy nhiên, việc đánh cắp thông tin lại chỉ chiếm có một thời lượng khá ngắn ngủi trong Inception, nằm ở ngay đầu phim.
Thực tế thì nhiệm vụ diễn ra trong phim của Cobb và đồng nghiệp là cấy suy nghĩ vào đầu Robert Fischer, người thừa kế của đế chế năng lượng tỷ đô. Một nhiệm vụ rất phức tạp, đòi hỏi tâm huyết lớn cũng như sự kỳ công trong việc lên kế hoạch.
Hành động này xem chừng có vẻ thuyết phục được mình hơn, bởi việc một ông nhà giàu chi cả đống tiền để hạ gục một đối thủ ngang ngửa mình bằng những công nghệ tốt nhất, nghe logic hơn hẳn việc chui vào giấc mơ chỉ để tìm kiếm một cái gì đó. Nói một cách ngắn gọn là đã mất công tưởng tượng thì thôi cho nó bay xa luôn.
Các khái niệm
Tiếp đến là cách trình bày ý tưởng, trong trường hợp này chính là các khái niệm. Về khoản này thì Nolan làm quá tuyệt vời, khi mà ông đã xây dựng bài bản một thế giới trong mơ, mọi thứ được chế tác tỉ mỉ như bộ máy của một chiếc đồng hồ Rolex vậy.
Inception và Interstellar có một điểm tương đồng, đó là Christopher Nolan đều cố gắng diễn giải mọi thứ cho thật dễ hiểu, vậy nên chỉ tập trung là đã đủ để bạn nắm bắt được phần nào nội dung rồi.
Tuy nhiên, nếu xét về mức độ hại não thì mình vẫn đánh giá Interstellar nhỉnh hơn, nhờ vào câu chuyện muôn thuở : du hành thời gian. Còn đối với Inception, sự phức tạp của phim chủ yếu đến từ việc các khái niệm về một vấn đề quá ảo diệu, không có thực ở ngoài đời, lại còn được “bắn” tới tấp vào mặt bạn.
Đầu tiên có thể kể đến khái niệm “các tầng mơ”, lý thuyết này ngoài làm tăng sự phá cách cho phim thì còn có tác dụng giúp người xem bơm máu lên não nhanh hơn.
Tiếp theo là “nhà kiến tạo”. Về cơ bản đây là người đã xây dựng nên những cấu trúc ở trong mơ để đưa “người mơ” vào. Trong nhiệm vụ lần này thì “nhà kiến tạo” là Ariadne.
Rồi sau đó là “người mơ”. Mình không nhớ có đúng là cái tên này không nhưng về cơ bản thì họ là những người làm chủ giấc mơ đó. Nói như trong bóng đá thì những người này đang được chơi trên sân nhà.
Khá dễ dàng để nhận ra những người này, họ là những người không đi lên tầng tiếp theo mà sẽ ở lại. Như trong phim thì Yusuf là người mơ ở tầng 1, Arthur là tầng 2, còn Eames là tầng 3.
Tuy nhiên cái tên “người mơ” này có vẻ không hợp lý lắm, ban đầu nó còn làm mình nhầm lẫn với “nhà kiến tạo” và làm cho mọi thứ rối tung hết cả lên. Đổi thành “người dẫn dắt” nghe chừng sẽ sát với nhiệm vụ của họ hơn.
Nếu tiềm thức của những người này gặp vấn đề, sẽ xảy ra một hiện tượng thú vị mà hẳn bạn đã thấy : họ kéo theo cả những “vật thể lạ” trong tiềm thức của mình vào giấc mơ. Trong trường hợp của Cobb thì người thường xuyên bị nhét vào là vợ anh – Mal và hai đứa con – kẻ chẳng bao giờ quay mặt lại.
Cuối cùng trong danh sách các thành viên là “người tham gia”, đây chỉ đơn giản là những người cùng tham gia vào giấc mơ. Tuy nhiên, đối với giấc mơ có nhiều tầng, mà cụ thể ở đây là nhiệm vụ Fischer, “người tham gia” có thể sẽ trở thành “người mơ” ở tầng kế tiếp.
Một lưu ý nhỏ ở đây là nếu các nhân vật có chết trong mơ thì cũng…chả làm sao cả, chỉ đơn giản là tỉnh dậy thôi. Trái ngược với The Matrix, khi mà chẳng may chết trong Ma Trận thì ngoài đời cũng hịu luôn. Tất nhiên so sánh giữa một bên là thực tế ảo, một bên là giấc mơ thì cũng không liên quan lắm.
Tuy nhiên, việc chết trong mơ rồi tỉnh lại chỉ đúng khi người mơ tiêm một lượng thuốc mê vừa phải. Còn trong phi vụ cha con nhà Fischer, như bạn có thể thấy là Saito đã chết trong mơ, nhưng ông không thể tỉnh lại do lượng thuốc mê quá lớn. Hậu quả là ông đã lạc trôi đến tận Limbo.
Đây là một khái niệm cũng khá quan trọng và làm nên sự mới lạ của phim. Chính là tầng cao nhất của giấc mơ. Mặc dù là một tầng đặc biệt nhưng Cobb và Ariadne lại có thể “bước lên” bằng cách thức thông thường, đây là điều khiến mình khó hiểu.
Bên cạnh đó, dù không được đề cập tới trong phim nhưng mình nghĩ hoàn toàn có thể tồn tại tầng 4,5,6,… rồi mới tới Limbo.
Trước đây mới chỉ có đúng hai người lên đến đây là vợ chồng Cobb. Thế giới mà bạn được thấy trong Limbo cũng chính là do Cobb và vợ xây dựng nên.
Điểm thú vị nằm ở chỗ, Limbo chỉ có 1, và tất cả mọi người đều “share” chung cái chốn bồng lai tiên cảnh này. Đặc biệt hơn, nếu đã lên đến đây rồi thì rất khó quay trở lại, và nếu quay lại được thì nguy cơ bị lẫn lộn giữa mơ và thực là rất cao. Vâng, và thế là chúng ta sẽ có một Mulholland Drive được lồng trong Inception.
Và cuối cùng là totem, cái này nhân vật Arthur đã có một phần giải thích rõ ràng. Đó là một vật dụng nhỏ để người mơ có thể mang vào giấc mơ, giúp họ nhận ra rằng mình có đang mơ hay không.
Vẫn còn một số “đặc trưng” riêng của Inception như ” thời gian kéo dài hơn khi mơ”, “cú hích” hay “không được xây dựng giấc mơ dựa trên tiềm thức”, nhưng thực sự thì mấy cái này không quá quan trọng như các khái niệm mà mình đã nêu trên.
Từ một lô một lốc các lý thuyết chặt chẽ và có quan hệ mật thiết với nhau, có thể thấy Inception là đứa con tinh thần được Christopher Nolan chăm chút cẩn thận nhất trong số các siêu phẩm của ông.
Nội dung
Chúng ta đã xem xét đến ý tưởng, rồi các khái niệm để hiện thực hóa ý tưởng này, vậy thì tiếp theo chỉ có thể là nội dung phim. Mình sẽ chỉ nêu vắn tắt một vài điểm quan trọng, có tác động đến mạch phim.
Nói một cách ngắn gọn và cũng đồng thời tiết lộ tất tần tật, Inception là cuộc hành trình “cấy ghép ý tưởng” của Cobb và những đồng nghiệp bên trong bộ não của Robert.
Người giao nhiệm vụ này cho Cobb là Saito, đối thủ của Maurice – bố Robert, hòng phá nát cơ nghiệp của ông già sắp chết kia. Lý do Cobb nhận việc này là bởi anh bị nghi ngờ là giết vợ mình và bị mất quyền nuôi con.
Kế hoạch của cả nhóm là : tạo ra 3 tầng mơ, mỗi tầng sẽ lần lượt cấy một ý nghĩ vào đầu của Robert, để anh ta thay đổi từ từ. Cú knockout nằm ở trong chiếc két sắt đặt trên tầng thứ 3.
Một trong những điểm mấu chốt của kế hoạch này nằm ở Eames, ông thần này bằng một cách nào đó có thể giả dạng cả diện mạo của người khác trong mơ. Sự thật là nếu không có nhân vật này thì còn lâu mới cấy được “hạt giống” vào não của Robert.
Tuy nhiên, cả nhóm gặp khá nhiều trắc trở ngay khi mới bước chân vào giấc mơ. Đám người có vũ trang đã truy đuổi cả nhóm được tạo ra bởi tiềm thức của Robert, do anh ta đã được huấn luyện cho trường hợp này. Còn chiếc tàu chạy giữa lòng thành phố thì chỉ có thể do tâm trí Cobb tạo ra mà thôi.
Đen đủi hơn, Saito trúng đạn từ tầng đầu tiên, nhưng vẫn ngắc ngoải được đến tận tầng thứ ba. Lý do cho điều này tất nhiên cũng là bởi thời gian sẽ ngày càng kéo dài ra ở các tầng trên. Cảnh tượng xuất hiện ngay ở đầu phim chính là lúc Cobb ở Limbo và Saito thì đã trở thành một ông già.
Chưa kể đến việc “nhóm trộm giấc mơ” còn phải đối mặt với nhiều nguy cơ tiềm ẩn trước cái đầu có thể nóng lên bất cứ lúc nào của Cobb. Và đó là tất cả những tình tiết lớn nhất của phim.
Nhờ một kịch bản chặt chẽ, nhiều cao trào mà gần như bạn sẽ bị cuốn hút từ đầu đến cuối, đặc biệt là càng xem lại càng thấy hấp dẫn hơn.
Cái kết
Câu hỏi muôn thuở được vô số các bạn trẻ đặt ra ở đây là con quay sẽ dừng hay không. Và câu trả lời của mình là: dừng hay không thì cũng…kệ nó. Sự thật là đến chính Cobb cũng chả mấy quan tâm đến điều này.
Đùa thôi, mình nghĩ là nó sẽ dừng, bởi nó vốn đã hơi lảo đảo rồi. Hơn nữa việc Saito chuẩn bị nhấc khẩu súng lên trước đó, cùng ánh mắt hoang mang của ông khi ở trên máy bay đã củng cố sự thật này thêm phần vững chắc. Đó là còn chưa kể đến việc hai nhân vật “không bao giờ quay mặt lại” cuối cùng cũng đã lộ diện.
Đối với Cobb, về được với các con đã là một niềm hạnh phúc, sau khi trải qua một cuộc hành trình không thể nào quên. Cuộc sống này đôi khi phải mập mờ một chút mới có cái để suy ngẫm.